| Carta europèa de las lengas regionalas o minoritàrias Los 39 engatjaments retenguts
per lo govèrn francés per la ratificacion de la Carta
de las lengas regionalas o minoritàrias
Los engatjaments retenguts son en blau e en gras.
Los articles utiles a la bona compreneson dels engatjaments retenguts son en italica e entre croquets. Article 8 : Ensenhament 1. En matèria d'ensenhament, las Partidas s'engatjan, en çò que concernís lo territòri sus lo qual aquestas lengas son practicadas, segon la situacion de caduna d’aquestas lengas, e sens prejudici de l'ensenhament de la (de las) lenga(s) oficiala(s) de l'Estat : a [i : a preveire una educacion prescolara assegurada dins las lengas regionalas o minoritàrias concernidas; o
ii : a preveire qu'una partida substanciala de l'educacion prescolara siá assegurada dins las lengas regionalas o minoritàrias concernidas; o ]
iii : a aplicar l'una de las mesuras visadas sos i e ii ci-dessus al mens als escolans quora las familhas o desiran e que lo nombre es jutjat sufisent ; b [i : a preveire un ensenhament primari assegurat dins las lengas regionalas o minoritàrias concernidas; o
ii : a preveire qu'una partida substanciala de l'ensenhament primari siá assegurada dins las lengas regionalas o minoritàrias concernidas; o
iii : a preveire, dins l’encastre de l'educacion primària, que l'ensenhament de las lengas regionalas o minoritàrias concernidas faga partida integranta del curriculum; o ]
iv : a aplicar l'una de las mesuras visadas sos i a iii çai-sus al mens als escolans quora las familhas o desiran e que lo nombre es jutjat sufisent; c [i : a preveire un ensenhament segondari assegurat dins las lengas regionalas o minoritàrias concernidas; o
ii : a preveire qu'una partida substanciala de l'ensenhament segondari siá assegurada dins las lengas regionalas o minoritàrias; o
iii : a preveire, dins l’encastre de l'educacion segondària, l'ensenhament de las lengas regionalas o minoritàrias coma partida integranta del curriculum; o ]
iv : a aplicar l'una de las mesuras visadas sos i a iii çai-sus al mens als escolans qu'o desiran- o, s’aquò ne vira, quora las familhas o desiran - en nombre jutjat sufisent; d [i : a preveire un ensenhament tecnic e professional que siá assegurat dins las lengas regionalas o minoritàrias concernidas; o
ii : a preveire qu'una partida substanciala de l'ensenhament tecnic e professional siá assegurada dins las lengas regionalas o minoritàrias concernidas; o
iii : a preveire, dins l’encastre de l'educacion tecnica e professionala, l'ensenhament de las lengas regionalas o minoritàrias concernidas coma partida integranta del curriculum; o ]
iv : a aplicar l'una de las mesuras visadas sos i a iii çai-sus al mens als escolans qu’o desiran - o, s’aquò ne vira, quora las familhas o desiran - en nombre jutjat sufisent; e i : a preveire un ensenhament universitari e d'autras formas d'ensenhament superior dins las lengas regionalas o minoritàrias;
ii : a preveire l'estudi d’aquestas lengas, coma disciplinas de l'ensenhament universitari e superior; f ii : a propausar aquestas lengas coma disciplinas de l'educacion dels adultes e de l'educacion permanenta;
g : a préner de disposicions per assegurar l'ensenhament de l'istòria e de la cultura que la lenga regionala o minoritària n’es l'expression; h : a assegurar la formacion iniciala e permanenta dels ensenhaires necessària a la mesa en òbra d’aquels dels paragrafes a a g acceptats per la Partida; i : a crear un o mai d'un organ de contraròtle cargat de seguir las mesuras presas e los progrèsses realizats dins l'establiment o lo desvelopament de l'ensenhament de la lengas regionalas o minoritàrias, e a establir sus aquels ponches de rapòrts periodics que seràn renduts publics. 2. En matèria d'ensenhament e en çò que concernís los territòris autres que los sus los quals las lengas regionalas o minoritàrias son tradicionalament practicadas, las Partidas s'engatjan a autorizar, a encoratjar o a metre en plaça, se lo nombre dels locutors d'una lenga regionala o minoritària o justifica, un ensenhament dins o de la lenga regionala o minoritària als estadis apropriats de l'ensenhament. Article 9 : Justícia 3. Las Partidas s'engatjan a rendre accessibles, dins las lengas regionalas o minoritàrias, los tèxtes legislatius nacionals los mai importants e aquels que concerisson particularament los utilisators d’aquelas lengas, a mens qu’aquestes tèxtes sián pas ja disponibles autrament. Article 10 : Autoritats administrativas e servicis publics 2. Per çò que concernís las autoritats localas e regionalas sus los territòris dels quals residís un nombre de locutors de lengas regionalas o minoritàrias que justifica las mesuras çai-après, las Partidas s'engatjan a permetre e/o a encoratjar: c: la publicacion per las collectivitats regionalas de tèxtes oficials que ne son a l'origina egalament dins las lengas regionalas o minoritàrias; d : la publicacion per las collectivitats localas de lors tèxtes oficials egalament dins las lengas regionalas o minoritàrias; g : l'emplec o l'adopcion, s’aquò ne vira conjontament amb la denominacion dins la (las) lenga(s) oficiala(s), de las formas tradicionalas e corrèctas de la toponimia dins las lengas regionalas o minoritàrias. Article 11 : Mèdias 1. Las Partidas s'engatjan, per los locutors de las lengas regionalas o minoritàrias, sus los territòris qu’aquestas lengas son practicadas, segon la situacion de cada lenga, dins la mesura que las autoritats publicas an, de biais dirècte o indirècte, una competéncia, de poders o un ròtle dins aquèl domèni, en respectant los principes d'independéncia e d'autonomia dels mèdias:
a dins la mesura que la ràdio e la television an una mission de servici public:
iii: a préner las disposicions apropriadas per que los difusors programen d’emissions dins las lengas regionalas o minoritàrias; b ii : a encoratjar e/o a facilitar l'emission de programas de ràdio dins las lengas regionalas o minoritàrias, de biais regular; c ii : a encoratjar e/o a facilitar la difusion de programas de television dins las lengas regionalas o minoritàrias, de biais regular; d : a encoratjar e/o a facilitar la produccion e la difusion d'òbras àudio e audiovisualas dins las lengas regionalas o minoritàrias; e ii : a encoratjar e/o a facilitar la publicacion d'articles de pressa dins las lengas regionalas o minoritàrias, de biais regular; f ii : a estendre las mesuras existentas d'assisténcia financièra a las produccions audiovisualas en lengas regionalas o minoritàrias; g : a sostenir la formacion de jornalistas e autres personals per los mèdias emplegant las lengas regionalas o minoritàrias. 2. Las Partidas s’engatjan a garantir la libertat de recepcion dirècta de las emissions de ràdio e de television dels païses vesins dins una lenga practicada sos una forma identica o pròcha d'una lenga regionala o minoritària, e a pas s'opausar a la retransmission d'emissions de ràdio e de television dels païses vesins dins una tala lenga. S’engatjan de mai a velhar a çò que deguna restriccion a la libertat d'expression e a la liura circulacion de l'informacion dins una lenga practicada sos una forma identica o pròcha d'una lenga regionala o minoritària ne siá impausada a la pressa escricha. L'exercici de las libertats mencionadas çai-sus, compòrta de devers e de responsabilitats, pòt èstre somés a cèrtas formalitats, condicions, restriccions o sanccions previstas per la lei, que constitisson de mesuras necessàrias, dins una societat democratica, a la securitat nacionala, a l'integritat territoriala o a la seguretat publica, a la defensa de l'òrdre e a la prevencion del crimi, a la proteccion de la santat o de la morala, a la proteccion de la reputacion o dels deches d'autrú per empachar la divulgacion d'informacions confidencialas, o per garantir l'autoritat e l'imparcialitat del poder judiciari. 3. Las Partidas s’engatjan a velhar a çò que los interesses dels locutors de lengas regionalas o minoritàrias sián representats o preses en consideracion dins l’encastre d’estructuras eventualant creadas conformament a la lei, aguent per tòca de garantir la libertat e la pluralitat dels mèdias. Article 12 : Activitats e equipaments culturals 1. En matèria d'activitats e d'equipaments culturals - en particulièr de bibliotècas, de videotècas, de centres culturals, de musèus, d'archius, d'acadèmias, de teatres e de cinèmas, aital que d’òbras literàrias e de produccion cinematograficas, d'expression culturala populara, de festenals, d'industrias culturalas, inclusent notadament l'utilisacion de las tecnologias novèlas - las Partidas s'engatjan, en çò que concernís lo territòri sus lo qual de talas lengas son practicadas e dins la mesura que las autoritats publicas an una competéncia, de poders o un ròtle dins aquest domeni: a : a encoratjar l'expression e las iniciativas pròpras a las lengas regionalas o minoritàrias, e a afavorir los diferents mejans d'accès a las òbras produchas dins aquelas lengas; b : a afavorir los diferents mejans d'accès dins d'autras lengas a las òbras produchas dins las lengas regionalas o minoritàrias, en ajudant e en desvelopant las activitats de traduccion, de doblatge, de post-sincronisacion e de sos-titolatge; c : a afavorir l'accès dins de lengas regionalas o minoritàrias a d’òbras produchas dins d'autras lengas, en ajudant e en desvelopant las activitats de traduccion, de doblatge, de post-sincronisacion e de sos-titolatge; d : a velhar a çò que los organismes cargats d'entrepréner o de sostenir diversas formas d'activitats culturalas intègren dins una mesura apropriada la conoisséncia e la practica de las lengas e de las culturas regionalas o minoritàrias dins las operacions qu’an l'iniciativa o a las qualas apòrtan un sosten; e : a afavorir la mesa a la disposicion dels organismes cargats d'entrepréner o de sostenir d’activitats culturalas d'un personal mestresant la lenga regionala o minoritària, en mai de la (de las) lenga(s) de la rèsta de la populacion; g : a encoratjar e/o a facilitar la creacion d'un o de mai d'un organisme cargat de collectar, de recebre en depaus e de presentar o publicar las òbras produchas dins las lengas regionalas o minoritàrias; 2. En çò que concerní los territòris autres qu’aquestes sus los quals las lengas regionalas o minoritàrias son tradicionalament practicadas, las Partidas s’engatjan a autorizar, a encoratjar e/o a preveire, se lo nombre dels locutors d'una lenga regionala o minoritària o justifica, d’activitats o equipaments culturals apropriats, conformament al paragrafe precedent. 3. Las Partidas s'engatjan, dins lor politica culturala a l'estrangièr, a donar una plaça apropriada a las lengas regionalas o minoritàrias e a la cultura que ne son l'expression. Article 13 : Vida economica e sociala 1. En çò que concernís las activitats economicas e socialas, las Partidas s'engatjan, per l'ensèm del país: b : a enebir l'insercion, dins los reglaments intèrnes de las entrepresas e los actes privats, de clausulas exclusent o limitant l'usatge de las lengas regionalas o minoritàrias, tot al mens entre los locuteurs de la meteissa lenga; c : a s'oposar a las practicas tendent a descoratjar l'usatge de las lengas regionalas o minoritàrias dins l’encastre de las activitats economicas o socialas; d : a facilitar e/o a encoratjar per d'autres mejans qu’aquels visats als alinèas çai-sus l'usatge de las lengas regionalas o minoritàrias. 2. En matèria d'activitats economicas e socialas, las Partidas s'engatjan, dins la mesura que las autoritats publicas an una competéncia, dins lo territòri sus lo qual las lengas regionalas o minoritàrias son practicadas, e dins la mesura qu’es rasonablement possible: b : dins los sectors economics e socials relevant directament de lor contraròtle (sector public), a realizar d’accions encoratjant l'emplec de las lengas regionalas o minoritàrias; e : a rendre accessibles dins las lengas regionalas o minoritàrias las informacions balhadas per las autoritats competentas concernissent los dreches dels consomators. Article 14 - Escambis transfrontalièrs Las Partidas s'engatjan: a : a aplicar los acòrdis bilaterals e multilaterals existissents que los ligams als Estats que la meteissa lenga es practicada de biais identic o pròche, o a s'esforçar de’n conclure, se necessari, de biais a favorizar los contactes entre los locutors de la meteissa lenga dins los Estats concernits, dins los domenis de la culture, de l'ensenhament, de l'informacion, de la formacion professionala e de l'educacion permanenta; b : dins l'interés de las lengas regionalas o minoritàrias, a facilitar e/o a promòure la cooperacion a travèrs las frontièras, notadament entre collectivitats regionalas o localas sus lo territòri de las qualas la meteissa lenga es practicada de biais identic o pròche. | 
